Marathon (42,195km) là một trong những nội dung thi đấu quan trọng của Đại hội Thể thao Đông Nam Á (SEA Games) với thế mạnh thuộc về các VĐV Singapore, Indonesia, Thái Lan… Việt Nam từng vài kỳ giành ngôi nhất toàn đoàn của môn điền kinh SEA Games, nhưng marathon lại không phải là nội dung “vàng” như các nội dung chạy ngắn hay trung bình.

Trong quá khứ, marathon nữ từng lên ngôi đầu SEA Games với tấm huy chương vàng (HCV) của Phạm Thị Bình tại Myanmar năm 2013. Cô gái quê Quảng Ngãi vượt qua hai đối thủ mạnh của chủ nhà là Myint Myint Aye (2:46:07) và Pa Pa (2:49:01) để về nhất với thời gian 2:45:34. Năm 2017, Hoàng Thị Thanh cũng giành HCB tại Malaysia năm 2017, trước khi Phạm Thị Hồng Lệ giành HCĐ ở Philippines năm 2019.

Còn ở nội dung dành cho nam, Nguyễn Chí Đông đang là người có thành tích nhất là tấm HCB SEA Games 2003 trên sân nhà đã 19 năm. Thành tích 2:21.51 của VĐV đoàn Hà Nội này hiện vẫn là kỷ lục quốc gia. Gần đây, tại Singapore năm 2015, marathon nam mới lại lên bục với tấm HCĐ của Hoàng Nguyên Thanh. Sau đó là không có huy chương ở SEA Games 2017 và thậm chí không có nam VĐV dự thi SEA Games 2019.

Với thành tích vừa hiếm lại có phần thụt lùi như vậy, marathon vẫn là nội dung mỏi mòn đi tìm vinh quang. Tháng 5 tới tại Hà Nội, khi SEA Games 31 trở lại Việt Nam sau gần 19 năm chờ đợi thì việc đầu tư cho tất cả các môn, đặc biệt là điền kinh cũng là điều không đáng ngạc nhiên.

Tại SEA Games 31 sắp tới, Việt Nam sẽ cử đội tuyển marathon tham dự với lực lượng hùng hậu nhất. Với quy định mỗi quốc gia có quyền đăng ký 2 VĐV ở mỗi cự ly marathon nam - nữ thì Việt Nam sẽ đăng ký tối đa những suất này. Chính vì vậy, một kế hoạch táo bạo đã được vạch ra.

Suốt mấy năm qua, tuyển marathon Việt Nam vẫn lẻ loi khi số VĐV tập luyện và thi đấu nội dung này rất ít. Ở nội dung của nữ, Phạm Thị Hồng Lệ vẫn là át chủ bài. Năm 2019 ở Philippines, cô gái quê Bình Định giành tấm HCĐ đẫm nước mắt, sau khi thua hai VĐV chủ nhà. Thành tích của Lệ cũng nằm ngoài 3 giờ, mốc thời gian được coi là khó cạnh tranh các vị trí đứng bục ở những giải đấu cao hơn.

Năm nay, Hồng Lệ vẫn là VĐV được đầu tư trọng điểm, nhưng không phải cho nội dung marathon nữa. Lệ sẽ tham dự nội dung chạy 10.000m nữ mà cô đang giữ kỷ lục quốc gia. Suất dự marathon nữ SEA Games 31 năm nay sẽ trao cho đàn em Hoàng Thị Ngọc Hoa của Bình Phước và Phạm Thị Huệ (Quảng Ninh), người đang là người giữ HCV 10.000m SEA Games 30. 

Ngọc Hoa hiện được coi là VĐV chạy marahon nữ số 1 của Việt Nam ở SEA Games 31. Cô gái ngoài 20 tuổi này lần đầu có vinh dự lên tuyển và cũng lần đầu tiên được dự SEA Games. Hoa là đương kim vô địch marathon quốc gia khi vừa đăng quang tại Tiền Phong Marathon 2022 ở Côn Đảo (Bà Rịa - Vũng Tàu cuối tháng 3 vừa qua với thành tích 2:53:56.

Phạm Thị Huệ được HLV Trần Văn Sỹ trao cho cơ hội thi đấu nội dung marathon và cô đã vượt chuẩn ấn tượng. Tại cuộc thi tuyển chọn ngày 6/3/2022, Huệ chạm thông số 2:55:52, tốt hơn nhiều chuẩn 3 giờ 02 phút. Mới đây nhất, ngày 10/4/2022, Huệ tiến bộ vượt bậc khi đạt thành tích 2:50:33 tại giải chạy ở Huế. Đây là thông số tốt hơn cả thành tích 2:56:56 từng giúp Christine Hallasgo (Philippines) giành HCV marathon nữ SEA Games 30.

Tại nội dung marathon nam, cửa giành HCV có vẻ sáng hơn với sự trở lại ấn tượng của Hoàng Nguyên Thanh, người được mệnh danh là “Vua leo núi Bà Rá”. Chàng trai sinh năm 1995 mới trở lại tập luyện với đội Bình Phước từ tháng 8/2019 sau khi “mất tích” từ thành tích giành HCĐ SEA Games 2015 trên đất Singapore.

Thanh trở lại mạnh mẽ với hàng loạt giải thưởng tại Pocari Sweat Run, Cần Thơ Heritage Marathon và Techcombank HCMC Marathon 2019 với kỷ lục cá nhân 2:29:29. Năm 2020, Thanh cũng đã có nhiều giải đấu ấn tượng như vô địch giải marathon toàn quốc - Tiền Phong Marathon 2020 ở Lý Sơn, hay mới nhất là chức vô địch Pocari Sweat Run 2020 ở TP.HCM vừa qua.

Do có thành tích tốt tại giải Tiền Phong Marathon 2020, Thanh cũng chính thức được triệu tập lên tuyển quốc gia sau 5 năm đã từng ở vị trí này. Thanh được đánh giá là có khả năng cạnh tranh 3 vị trí đầu tiên ở nội dung marathon nam SEA Games 31 sắp tới. Việc đổi màu huy chương, và thậm chí là HCV cũng có thể thành hiện thực nếu Thanh được đầu tư và yên tâm tập luyện.

Tại Tiền Phong Marathon 2022 vừa qua, Thanh cũng lập kỳ tích 3 năm liên tiếp vô địch quốc gia. Thông số 2:41:00 ở đường chạy nhiều dốc, không bằng phẳng này chưa phản ánh thực lực của chàng trai Bình Phước. Thanh đặt mục tiêu sẽ đổi màu huy chương và có thể tiến tới phá kỷ lục quốc gia 2:21:51.

Cùng được chọn tham dự SEA Games 31 còn có “dị nhân” Lê Văn Tuấn, người sẽ tròn 38 tuổi năm nay, nhưng mới lần đầu trở thành tuyển thủ quốc gia. VĐV đang thuộc biên chế Bình Dương này đã thời gian thi đấu ấn tượng khi thay nhau cùng Hoàng Nguyên Thanh vô địch các giải marathon trong nước. Từ chức á quân Tiền Phong Marathon đến vị trí số một giải chạy ở Quy Nhơn, Lê Văn Tuấn còn lên bục ở nhiều giải đấu lớn nhỏ khác. Anh có nguyên cơ hội để cạnh tranh sòng phẳng và thậm chí lên bục với không chỉ đàn em Hoàng Nguyên Thanh mà còn với các đối thủ mạnh khác trong khu vực.