Tính đến cuối mùa giải 2017-18, Toronto Raptors đã từng là một trong những đội bóng phải nhận nhiều cay đắng nhất ở miền Đông. 3 năm liên tiếp bước vào vòng Playoffs, bầy khủng long phương Bắc luôn bị ám ảnh với những ký ức buồn được gây ra bởi một "kẻ ác" mang tên LeBron James. Bằng đủ mọi cách, đủ số game đấu, đủ mọi pha từ game-winner đếm các trận blow-out, Toronto Raptors luôn gục ngã dưới tay Cleveland Cavaliers 

Nói theo cách khác, niềm tin vào việc cạnh tranh ngôi vô địch của người hâm mộ "We The North" đã tan vỡ từ đời nào. Chẳng còn ai dám tin vào tập thể được xây dựng bởi chủ tịch Masai Ujiri nữa.

Và đâu đó khoảng 13 tháng sau một trong những điểm thấp nhất về mặt tinh thần của gần như tất cả mọi người, Toronto Raptors đã đứng sừng sững trên đỉnh NBA. Trên tay họ sắp có những chiếc nhẫn vô địch đầu tiên với hình ảnh bộ móng vuốt khủng long cực ngầu, còn trong phòng truyền thống của đội bóng chắc chắn sẽ có chiếc cúp vô địch Larry O'Brien.

Theo kịch bản bất ngờ nhất, Raptors đã đánh bại Golden State Warriors tại NBA Finals 2019 để trở thành một trong những nhà vô địch ít ai ngờ tới nhất trong lịch sử NBA. Suốt 15 năm qua, những đội bóng với khả năng vô địch thấp hơn Toronto (theo nhà cái từ đầu mùa giải) nhưng vẫn trở thành nhà vô địch chỉ có Dallas Mavericks năm 2011 và Golden State Warriors năm 2015, hai đội bóng cũng chẳng ai nghĩ là sẽ vô địch NBA giống như Raptors mùa này.

Đối với không ít người trong giới truyền thông và báo chí, cụm từ "nhà vô địch NBA Toronto Raptors" vẫn còn cực kỳ lạ lẫm. Nhiều phóng viên và nhà báo ở Oakland hôm qua vẫn còn nói với nhau rằng họ cảm thấy "sai sai" khi đặt tên của Toronto Raptors bên cạnh "nhà vô địch NBA".

Lạ cũng phải vì trong suốt một phần tư thế kỷ qua, không có đội bóng Canada nào đặt chân được vào đến NBA Finals chứ chưa nhắc đến việc lên ngôi vô địch. Mặc dù vậy, Toronto Raptors không chỉ đưa bóng rổ Canada lên bản đồ NBA một cách mạnh mẽ bằng việc vượt qua Milwaukee Bucks với 4 chiến thắng liên tiếp ở loạt trận chung kết miền Đông, mà họ còn khép lại mùa giải với màn nâng cúp Larry O'Brien ngay trên thánh địa Oracle Arena của Golden State Warriors.

Nhìn chung, mùa giải 2018-19 đã khép lại bằng một trong những loạt trận NBA Finals kỳ lạ nhất trong thời gian gần đây. Lý do có thể là Golden State Warriors đã bất ngờ là đội bóng liên tục mang đến những màn trình diễn kiên cường, tính từ thường chỉ được gắn với các tập thể "cửa dưới" như Portland Trail Blazers.

Với những chấn thương cứ ập đến với các cầu thủ trụ cột, Warriors đã có không ít màn trình diễn xứng tầm "siêu anh hùng" như 47 điểm của Stephen Curry, 30 điểm trong 12 cú ném của Klay Thompson hay 12 phút quả cảm của Kevin Durant.

Hoặc lý do cũng có thể nằm ở Toronto Raptors vì từ xưa đến nay, các đội bóng vô địch trông chẳng giống Raptors mùa này chút nào. Quay lại lịch sử đôi chút, người hâm mộ có thể dễ nhìn thấy một "bản thiết kế" chung của các nhà vô địch.

Họ thường có nhiều siêu sao thi đấu cực kỳ ăn ý với nhau và bản thân những bộ đôi, bộ ba (hoặc bộ 5 như đội hình xuất phát nổi tiếng của Warriors) đều là những cầu thủ vô cùng xuất sắc như Hamptons Five của Warriors, bộ ba LeBron - Kyrie - Kevin Love của Cavaliers, bộ tứ Duncan - Parker - Ginobili - Kawhi của Spurs, những Big-3 của Heat hoặc Celtics, bộ đôi Kobe - Shaq hay Kobe - Pau của Lakers.

Toronto Raptors trở nên khác biệt vì họ chỉ có 1 siêu sao, đó là Kawhi Leonard và xung quanh anh này là một loạt cầu thủ "tương đối bình thường" (ngoại trừ Kyle Lowry). Công thức của Raptors thay vì chạy theo các siêu sao lại là xây tất cả mọi thứ để làm vệ tinh cho một siêu tiền đạo với khả năng tấn công tuyệt đỉnh. Đi kèm với đó là lối chơi luân chuyển bóng thông minh, chiến thuật phòng thủ bóp nghẹt đối phương và luôn sở hữu ít nhất 6 cầu thủ khác nhau có khả năng "tự làm, tự ăn" trong khâu ghi điểm.

Có lý do cho sự thành công của những tập thể như Dallas Mavericks năm 2011 hay Detroit Pistons năm 2004, đó là sự toả sáng rực rỡ từ những cầu thủ được coi là "kép phụ". Họ có thể không phải là những ngôi sao ghi điểm, nhưng họ luôn biết cách lên tiếng khi đội bóng cần. Đây chính là điều giúp đội hình chẳng có nổi một lượt pick nào trong vùng lottery (14 lượt đầu) của Toronto Raptors vươn lên đỉnh của thế giới NBA.

Ngoài ra, Toronto Raptors còn có một điểm kỳ dị khác so với những nhà vô địch trước, đó là đội hình của họ được xây dựng chủ yếu từ các vụ trade. Theo thống kê so bộ, trung bình mỗi nhà vô địch thường có một nửa trong số 5 hoặc 6 cái tên xuất sắc nhất là những cầu thủ được pick và mãi giũa trong một thời gian.

Trong khi đó, Raptors bước vào NBA Finals 2019 với chỉ 2 trong số 7 cầu thủ xuất sắc nhất là thuộc dạng "nhà trồng" là Pascal Siakam (được chọn lượt thứ 26 tại Draft 2016) và Fred VanVleet (không được draft bởi bất kỳ đội bóng nào cũng tại năm 2016, Raptors ký hợp đồng với tư cách cầu thủ tự do). Phần còn lại của đội hình Toronto Raptors mang chức vô địch NBA đầu tiên về đất Canada đều đến từ những thương vụ bất ngờ.

Đầu tiên là Kyle Lowry, cầu thủ Raptors lâu năm nhất. Anh được chuyển đến từ Houston Rockets năm 2012 để đổi lấy Gary Forbes và 1 lượt pick vòng 1 (sau đó đã trở thành Steven Adams, trung phong tài năng của Oklahoma City thunder). Qua 7 năm với 5 lần lọt vào đội hình All-Star và nhiều thay đổi trong dàn đồng đội, Lowry cuối cùng đã lên đỉnh, đã xoá bỏ được cái dớp "chết ngộp" tại Playoffs với màn trình diễn tại giai đoạn postseason 2019.

Tại Game 6 NBA Finals, trận đấu quan trọng nhất trong sự nghiệp của mình, Kyle Lowry đã bùng nổ ngay từ đầu với 5 pha dứt điểm thành công liên tiếp trước khi kiến tạo cho Pascal Siakam, người đã có pha lên rổ mang về chiến thắng ở 20 giây cuối cùng. Cả trận, Lowry ghi được 26 điểm, có 10 assists, 7 rebounds và 3 steals, những con số đưa anh trở thành người chơi hay nhất của Raptors tại trận đấu mang về ngôi vô địch.

Tiếp theo là Serge Ibaka, cầu thủ được mang về với cái giá khá hời từ Orlando Magic (đổi lấy Terrence Ross và 1 lượt pick vòng 1 năm 2017). Trong 2,5 mùa giải thi đấu cùng Toronto Raptors, bigman người Congo đã chơi cực kỳ ấn tượng ở nhiều vị trí như tiền đạo, trung phong và đôi khi là tay ghi điểm chính từ băng ghế dự bị.

Tại NBA Playoffs 2019, Ibaka đã có những màn trình diễn đỉnh cao dù không đến mức "sao số" như tại Game 7 trước Philadelphia 76ers, Game 4 khi đối đầu với Milwaukee Bucks và 4 lượt trận cuối cùng của NBA Finals trước Golden State Warriors. Bảo vệ bảng rổ tốt, đặt những cú bù người chất lượng và thường xuyên có các tình huống dứt điểm quyết đoán, Serge Ibaka cung cấp một tay chơi công thủ toàn diện chất lượng từ băng ghế dự bị, giúp Toronto Raptors áp đảo được Golden State Warriors ở nhóm cầu thủ này.

Người kế tiếp là Marc Gasol, trung phong người Tây Ban Nha được đưa đến Toronto khi vòng Playoffs chỉ còn 2 tháng là khởi tranh. Trước đây, Marc đã từng muốn ở lại Memphis một thời gian dài, nơi anh có thể cùng Mike Conley sống khoẻ đến cuối sự nghiệp cùng Grizzlies, đội bóng duy nhất mà người em nhà Gasol từng khoác áo. Thế nhưng đến Trade Deadline, Marc đã đổi ý và hướng về vùng đất lạnh lẽo nơi phương Bắc.

Mang trong CV danh hiệu cầu thủ phòng ngự xuất sắc nhất năm và khả năng chuyền bóng siêu hạng, Marc Gasol bỗng dưng trở thành mảnh ghép hoàn hảo trong hệ thống luân chuyện bóng nhiều, thường xuyên ném xa và tập trung phong thủ của HLV Nick Nurse. Nếu coi đội hình vô địch của Toronto Raptors mà một bức tranh lớn, Marc Gasol chính là mảnh ghép cuối cùng.

Và rồi còn lại Danny Green với Kawhi Leonard, hai cái tên xuất hiện trong thương vụ liên quan trực tiếp đến việc lên ngôi vô địch của Toronto Raptors. Không có vinh quang nào mà không có sự hy sinh và ở đây, sự hy sinh ấy chính là DeMar DeRozan, cầu thủ cực kỳ trung thành và được hàng triệu CĐV Raptors yêu mến.

Để thêm vào triết lý "mọi thứ buộc phải thay đổi" của mình, chủ tịch Masai Ujiri còn sa thải ông Dwane Casey và biến vị thuyền trưởng này trở thành người hiếm hoi bị đuổi việc ngay sau khi nhận danh hiệu HLV xuất sắc nhất mùa giải. Sau đó, ông Nick Nurse được tiến cử ngồi vào ghế nóng sau khoảng thời gian làm trợ lý HLV.

Gộp những nước đi này lại với nhau, Masai Ujiri đã đánh một trong những canh bạc lớn nhất sự nghiệp. Ông ép Toronto Raptors phải thay đổi sau nhiều năm dài chỉ nhìn về một hướng, sau 3 mùa giải liên tiếp bị Cleveland Cavaliers đá khỏi NBA Playoffs với những con người quen thuộc trong đội hình, cũng như băng ghế chỉ đạo. Cuối cùng, màn đánh cược đầy toan tính của ông đã mang lại kết quả ngoài mong đợi.

Danny Green đã trở thành "siêu xạ thủ" khi ném vào đến 45,5% số quả 3 điểm trong Regular Season trước khi toả sáng ở cả tấn công lẫn phòng ngự tại vòng Playoffs. Còn Kawhi Leonard thì sao? Sau tất cả, câu chuyện "Load Management" đã đưa Kawhi trở về thời kỳ đỉnh cao.

Được cho nghỉ 22 trận ở Regular Season, Leonard đã biến lợi thế này thành sự bùng nổ về mọi mặt tại vòng Playoffs. Chẳng mấy khi Kawhi Leonard thể hiện cảm xúc. Anh cũng chẳng than phiền quá nhiều với trọng tài hay tỏ ra không hài lòng với các đồng đội. Thay vào đó, Kawhi Leonard thi đấu như "Michael Jordan phiên bản 2019" với sự lầm lỳ của một sát thủ thực thụ.

Tính trong toàn bộ giai đoạn postseason, "The Klaw" ghi trung bình 30,5 điểm cùng 9,1 rebounds, 3,9 assists và có thêm 1,7 steals mỗi trận. Từng thớ cơ nổi cuồn cuộn trên người Kawhi như đều có chức năng của riêng nó, đó là gồng gánh Toronto Raptors qua từng đối thủ nặng ký một trước khi sự lạnh lùng của Leonard được thể hiện trong cú buzzer-beater Game 7 lúc đối đầu với 76ers, hay chuỗi ghi điểm hiệp 3 thăng hoa trong loạt trận Finals với Golden State.

Dù Game 5 và Game 6 không phải những màn trình diễn tốt nhất của "The Klaw", nhưng anh vẫn xứng đáng với danh hiệu NBA Finals MVP thứ 2 trong sự nghiệp. Nâng cao chiếc cúp Bill Russell ở bục trao giải, Kawhi đã đi vào lịch sử với tư cách cầu thủ thứ 3 từ xưa đến nay đạt danh hiệu này với 2 đội bóng khác nhau, "ngồi cùng bàn" với huyền thoại Kareem Abdul-Jabbar và LeBron James.

Đúng là Toronto Raptors đã lên ngôi bằng cách vượt qua Golden State Warriors, tập thể chỉ có vỏn vẹn 12 phút thi đấu từ cầu thủ ghi điểm tốt nhất đội Kevin Durant, mất Klay Thompson vì rách dây chằng ACL ở cuối hiệp 3 Game 6. Nhưng bóng rổ, chấn thương là một phần của cuộc chơi và Raptors đâu thể chờ Warriors lành lặn để thi đấu tiếp. Họ vẫn phải đánh bại những con người đứng trước mặt và họ đã làm điều đó.

Nhiều người tiếc cho Golden State vì đã có vòng Playoffs kém may mắn, nhưng Toronto Raptors trước đây còn trải qua nhiều năm đau khổ và nhục nhã với quá nhiều thất bại đau lòng.

Hãy nhìn vào cái cách mà ban lãnh đạo Raptors làm nên chức vô địch này. Họ bắt đầu từ một "cỗ máy" đầy hỏng hóc với tư duy buộc phải thay đổi cách vận hành. Họ nhìn vào bộ máy để tìm xem đâu là các phụ tùng có thể dùng được và mỗi khi cần một phụ tùng mới, họ lại chạy ra cửa hàng để mua về rồi lắp chúng vào với niềm tin mọi thứ sẽ chạy ổn.

Thoạt nhìn, cách làm của ông Masai Ujiri đầy tính may rủi. Nhưng các thương vụ, những bản hợp đồng như thể đi trên dây thăng bằng ấy đã đưa Toronto Raptors từ vực thẳm của sự thất vọng đến đỉnh cao của thành công. 

Cơ hội lên ngôi vô địch NBA đã hiếm, cơ hội để trade về được một cầu thủ giúp mang đến chức vô địch còn hiếm hơn. Với thành công của Toronto Raptors, hy vọng sẽ được thắp lên với nhiều tập thể khác đang đặt mục tiêu từ một tập thể bình thường thành đội bóng đủ khả năng cạnh tranh chức vô địch.

Ngoài thị trường, Anthony Davis đang là cái tên có thể tạo nên sự khác biệt mà Kawhi Leonard đã làm với Toronto Raptors, nhưng New Orleans Pelicans "cáo" hơn nhiều khi yệu cầu được sở hữu những tài năng trẻ chất lượng. Điều này càng làm người ta ngưỡng mộ ông Masai khi đổi về cả Kawhi Leonard lẫn Danny Green nhưng không mất các sao trẻ như Pascal Siakam, Fred VanVleet hay OG Anunoby.

Sau tất cả, đây có thể chỉ là "một phút huy hoàng rồi chợt tắt" đối với Toronto Raptors. Người hâm mộ "We The North" chắc chắn sẽ ăn mừng chức vô địch này trong vài ngày tới, nhưng họ cũng cần chuẩn bị tâm lý vì Kawhi Leonard có thể sẽ mang bàn tay có 2 chiếc nhẫn cùng tủ trưng bày với 2 danh hiệu Finals MVP đi tìm bến đỗ mới, trở thành siêu sao đầu tiên trong lịch sử NBA rời khỏi đội bóng vừa lên ngôi vô địch.

Nếu điều đó xảy ra, chức vô địch NBA năm 2019 này của Toronto Raptors vẫn sẽ được nhớ đến thật rõ. Nó không chỉ được lưu danh vào những trang hoành tráng nhất của lịch sử CLB, mà đây còn là một trong những năm vô địch kỳ lạ nhất mà giới NBA từng chứng kiến, giống với cách mà mọi người sẽ luôn nhớ về Dallas Mavericks tại Finals 2011 hay Detroit Pistons cách đây 15 năm.