World Cup 2018 đi vào lịch sử với lần đầu đưa công nghệ VAR (video hỗ trợ trọng tài) vào phục vụ giải đấu.

Nếu nhìn từ góc độ của một người nghiêm khắc muốn bóng đá phải công bằng tuyệt đối thì VAR đã thất bại. VAR chỉ là công cụ hỗ trợ rồi từ phòng điều khiển, những con người (cũng là trọng tài) dựa vào VAR để nhắc và đưa ra lời khuyến đến trọng tài trên sân. Sau đó, phần quyết định vẫn là con người, là ông trọng tài chính được quyền bảo lưu tiếng còi của mình hoặc sửa sai với phán quyết mà mắt thường ông không theo kịp.

VAR giống như một phiên bản của "mắt diều hâu" trong quần vợt nhưng cách ứng xử khác hẳn. Đó là trọng tài không buộc phải xem video từ khiếu nại của cầu thủ trên sân nhưng thay vào đó là sự phối hợp giữa trọng tài với các trợ lý (bao gồm cả trên sân lẫn phòng điều hành) để đi đến quyết định được cho là đúng nhất.

VAR được khen nhiều nhưng cũng bị chỉ trích không ít khi cho rằng phần người của trọng tài bị công nghệ hóa và phần cảm xúc của cầu thủ lẫn của người xem bị tụt bởi phải chờ ông trọng tài xem băng rồi đưa ra phán quyết.

Có VAR, bóng đá thế giới sẽ không còn những tranh cãi từ thế kỷ này sang thế kỷ khác kiểu "Bàn thắng ma" ở World Cup 1966 tại Anh hay "Bàn tay Chúa" ở Mexico 1986. Có VAR, bóng đá sẽ bớt đi những kịch sĩ dù ở giải này Ronaldo vẫn làm được (trận Bồ Đào Nha – Tây Ban Nha 3-3) nhưng với Neymar thì không.

Neymar bị trọng tài... bóc mẽ pha ăn vạ nhờ công nghệ VAR

Ranh giới giữa có và không, công bằng hay chưa công bằng đấy chính là phần "người", phần quyết đoán của ông trọng tài được thêm cái phần xem lại để khẳng định một cách chắc chắn hoặc để sửa sai.

Nhiều người nói quyền uy của một ông vua sân cỏ đã chấm dứt kể từ khi công nghệ VAR được đưa vào ứng dụng hỗ trợ trọng tài. 

Họ đặt ra những câu hỏi "Ai là người đứng sau cái công nghệ đấy?"; "Ai là người "nhắc tuồng", là người chỉ đạo trọng tài phải xem lại tình huống?"…

Theo tôi thì trọng tài vẫn còn đầy đủ quyền uy của một ông vua nhưng điều quan trọng là cách ứng xử, cách vận hành của "vua" như thế nào chứ không ai có thể chỉ đạo được. Bởi VAR hay những người đứng sau VAR không có quyền thay đổi quyết định hay nói đúng hơn là ở góc độ cao nhất, VAR cũng chỉ là một cố vấn cho trọng tài về tình huống mà họ có thể thấy rõ hơn, chi tiết hơn nhờ video và công nghệ.

VAR là đề tài được nhắc đến nhiều nhất ở World Cup năm nay

Nói nôm na sự hỗ trợ của VAR nó cũng giống như một phiên tòa 4.0 xử nhanh mà trước khi luận tội, ông chánh án phải nghe từ nhiều phía rồi đưa ra phán quyết cuối cùng dựa trên các điều luật.

Trước đây, cá nhân tôi rất thích "Bàn tay Chúa" tinh quái mà Maradona lừa được trọng tài, lừa cả thế giới rồi sau đó cùng Argentina đăng quang ở Mexico 1986. Thích vì chất bi, hài và hỉ, nộ, ái, ố mà bóng đá mang đến. Tuy nhiên, năm 2007, trong lần sang Anh và trò chuyện với một số fan bản xứ, tôi lại nghe được rất nhiều từ "HẬN" mà người Anh cho rằng họ bị cướp chiến thắng tại Mexico. Gần đây hơn là đọc được tâm sự của người vợ trọng tài quá cố sống trong sự ghẻ lạnh và xa lánh vì liên quan đến bàn thắng từ "Bàn tay Chúa".

Hệ thống camera hiện đại giúp đưa ra hỗ trợ tốt nhất cho trọng tài

VAR với bóng đá thế giới trong thời kỳ 4.0 dù còn nhiều tranh cãi và có thể sẽ có những phiên bản mới, nhưng xét ở góc độ con người VAR được tạo ra để tìm đến sự công bằng hơn. Đấy cũng là điều tất yếu mà sân cỏ cũng như đời thường. VAR tạo điều kiện cho trọng tài được sửa sai khi tốc độ trận đấu ngày càng cao và độ quái của cầu thủ ngày càng tinh vi. Nói trọng tài dựa vào công nghệ để rồi kết luận công nghệ bóp chết quyền uy của vua thì hơi quá. Nhưng nếu nhìn vào thái độ của các trọng tài khi dám sửa sai hay dám thay đổi quyết định theo một cách hợp lý hơn và công bằng hơn là một sự dũng cảm.

Từ bóng đá nhìn sang đời thường lại thấy rất cần sự hiện hữu của VAR. Khi mà VAR ở đời thường có thể là những phát hiện hay có thể là những người thấp cổ bé miệng, thậm chí có thể là sự oan ức dồn nén bật thành tiếng… Và lúc đấy phần đời thường lại rất cần đến những quyết định dũng cảm có thể là thay đổi cả một quá trình để mang lại sự công bằng và hợp lý.

Vế bóng đá đã làm được…