Nghiệp huấn luyện bắt đầu ở tuổi 23

Ở tuổi 23, trong lúc nhiều cầu thủ bóng rổ tài năng đang tìm đường phát triển sự nghiệp, Nick Nurse đã trở thành huấn luyện viên trưởng tại một câu lạc bộ bóng rổ chuyên nghiệp. Ở độ tuổi đôi mươi, nếu không phải vì chấn thương hay tài năng kém cỏi, chẳng mấy ai chọn con đường như người đàn ông gốc Iowa.

Lý do Nurse tới với nghiệp huấn luyện không hề nằm trong 2 yếu tố trên. Ngày còn học trung học, ông là vận động viên tiêu biểu của bang Iowa năm 1985. Khi lên Đại học, ông trở thành hậu vệ dẫn bóng chính của trường Northern Iowa tại NCAA Division I và nắm giữ kỷ lục về tỉ lệ ném 3 điểm thành công tại đây.

NBA không phải là miền đất hứa với Nick Nurse, nhưng trình độ của ông vẫn đủ để quyến rũ các đội bóng châu Âu. Một CLB Đức đưa ra lời mời dành cho cầu thủ sinh năm 1967, nhưng ông quyết định tới Anh, nơi mà Derby Storm để dành vị trí huấn luyện viên kiêm cầu thủ.

Nurse sớm quyết định con đường của mình khi vẫn còn ngồi trên ghế nhà trường. Ông trở thành trợ lý cho huấn luyện viên trưởng ngay trong năm cuối tại Northern Iowa. Chỉ ít ngày sau khi nhận bằng cử nhân kế toán, ông bay xuyên Đại Tây Dương để làm huấn luyện viên kiêm tay dẫn bóng tại Derby.

Tuổi tác non trẻ cùng kinh nghiệm thiếu thốn đem đến nhiều khó khăn cho ông khi phải chỉ bảo cho những cầu thủ lớn hơn mình cả chục tuổi. Nurse thừa nhận mình tốn rất nhiều thời gian để có thể cảm thấy thoải mái trên cương vị thuyền trưởng: "Thực sự rất khó xử".

Suýt bỏ cuộc ở tuổi 28

Sau 1 mùa giải ở Derby, Nick Nurse quyết định từ bỏ sự nghiệp chơi bóng, trở về Mỹ để huấn luyện các đội bóng Đại học. Đến năm 1995, ông quay lại nước Anh theo lời mời gọi của Birmingham Bullets. Dẫu vậy, suýt chút nữa đây đã là bến đỗ cuối cùng của ông.

Đội bóng của Nurse chật vật trong việc đi tìm công thức chiến thắng, lao đao với tỉ lệ thắng cuộc chỉ khoảng 50%. Vị chiến lược gia gốc Iowa kể rằng ông đã về khách sạn, gói ghém hành lý để chuẩn bị về nước. Trước khi bỏ đi, Cử nhân ngành kế toán viết ra danh sách những việc mình muốn làm sau khi bỏ bóng rổ.

Trong danh sách ấy có kinh doanh bất động sản, kế toán và quản lý một trung tâm giải trí. "Nhìn lại đống việc đó, tôi cảm thấy chúng thật sự vớ vẩn. Thế nên tôi nghĩ mình nên cải thiện khả năng huấn luyện và tìm phương hướng giải quyết", Nick Nurse cười đùa.

Hóa ra đó lại là quyết định đúng đắn nhất của người đàn ông sinh năm 1967. Ông đưa Birmingham Bullets tới ngôi Vô địch Vương Quốc Anh ngay ở mùa giải 95-96 và đăng quang thêm một lần nữa cùng Manchester Giants sau đó 4 năm. 9 mùa giải tại BBL biến ông trở thành một huấn luyện viên huyền thoại tại xứ sở Sương mù. Ngay cả khi đã trở về Mỹ, ông vẫn được tín nhiệm và trở thành trợ lý huấn luyện viên của ĐT VQ Anh tại Olympic London.

Cơ duyên với Masai Ujiri

Trong mùa giải thứ hai tại Birmingham Bullets, Nick Nurse có dịp chạm trán với đội bóng cũ Derby Storm. Một trong những cầu thủ sáng giá nhất Derby khi ấy là gương mặt kỳ cựu đến từ Nigeria. "Ông ta chơi khá rắn", Nurse hồi tưởng.

Có nằm mơ thì chắc vị HLV gốc Iowa cũng không thể tưởng tượng rằng đối thủ ngày ấy lại là sếp của mình sau này. Đó chính là Masai Ujiri, Giám đốc Điều hành của Toronto Raptors. Đặc biệt hơn, Nick Nurse cũng là người đầu tiên mà Ujiri bổ nhiệm vào ghế nóng. Tại cả Denver lẫn Toronto, vị giám đốc này đều nhận chức trong lúc đội bóng đã có sẵn huấn luyện viên trưởng.

Trong lần đầu tiên chọn mặt gửi vàng, Masai Ujiri đã dành ra cả tháng trời để phỏng vấn các ứng viên trước khi lựa chọn người đã có hơn 1 thập kỷ vẫy vùng ở châu Âu: "Bạn không biết rằng cách làm của mình có hiệu quả hay không trong lần đầu tiên. Tôi biết quá trình này đã kéo dài rất lâu, nhưng tôi phải hiểu rõ từng ứng viên một. Nick là người nổi bật nhất trong số đó".

Thái độ cầu tiến và sẵn sàng cải tiến của Nurse đã thuyết phục vị GM người Nigeria: "Ông ấy nghĩ về cuộc chơi này theo một cách khác. NBA là giải đấu của sự sao chép. Chúng ta sao chép tất cả những gì người khác làm. Tôi không muốn đi theo lối mòn nữa. Tôi muốn mở ra một con đường mới. Nick là người có khả năng ấy".

"Cuộc chơi này thay đổi rất nhanh ngay trước mắt chúng ta", Nick Nurse phát biểu trong ngày nhậm chức. "Tôi và ban huấn luyện mới sẽ luôn cố gắng cải tiến, cố gắng đón đầu những xu hướng trước khi chúng bắt đầu. Chúng tôi sẽ đi trước mọi người một bước".

Bệ phóng D-League

Một trong những yếu tố khiến Nick Nurse lấy được lòng tin của Masai Ujiri là 6 năm làm việc tại D-League (nay đổi tên thành G-League). Không phải NBA, đây mới chính là thử thách lớn nhất trong suy nghĩ của vị chiến lược gia 53 tuổi. Tại D-League, mọi huấn luyện viên phải đối phó với chuyện đội hình thay đổi từng ngày, tùy theo quyết định của đội một.

"Không sai khi chúng ta gọi nó là giải đấu chuyển tiếp", Nurse giải thích với Sportnets. "Việc phải liên tục xây dựng mối liên kết trong đội bóng ngay giữa mùa giải là thử thách khó khăn. Ở các giải đấu khác, các HLV sẽ xây dựng đội hình một lần và gắn bó với họ tới cuối mùa. Tại D-League, bạn phải làm điều đó tới 10-15 lần mỗi mùa giải là chuyện thường".

Có thể nói vị HLV gốc Iowa là bậc thầy của thách thức khó nhằn này. Ông giành 2 chức Vô địch D-League và giúp cho 23 cầu thủ bước lên sân chơi NBA. Nurse là HLV duy nhất trong lịch sử Vô địch giải đấu chuyển tiếp này cùng 2 đội bóng khác nhau.

Đó là lý do Nick Nurse không hề lo lắng khi Kawhi Leonard rời Toronto ngay sau chức Vô địch 2019. Ông đã quen với việc thay thế ngôi sao sáng nhất của mình chỉ 1 giờ trước trận đấu bằng một cái tên chưa từng được nghe tới. Suốt cả sự nghiệp, ông luôn phải linh hoạt và ứng phó với mọi chuyển biến.

Tâm bất biến giữa dòng đời vạn biến

Nhưng có một điều không bao giờ thay đổi ở Nick Nurse là nguồn năng lượng tích cực trong con người ông. Không có bất cứ áp lực nào có thể ngăn ông mỉm cười và lạc quan. Nurse sẽ luôn bật những bài nhạc của Earth, Wind & Fire trong mọi buổi tập, bất kể tình thế ra sao.

"Khi nhìn thấy Nick ở đường biên, bạn đang nhìn thấy con người thật của ông ấy", GM Masai Ujiri chia sẻ. "Ông ấy luôn tỏ ra thoải mái, nhưng đằng sau là sự chăm chỉ, sáng tạo và năng động. Ông ấy luôn muốn tấn công tới danh hiệu tiếp theo, thay vì lo bảo vệ những gì đang có".

Không phải là ngẫu nhiên khi Toronto Raptors cũng sở hữu những tố chất của ông thầy 53 tuổi. Họ thi đấu hết mình mỗi đêm nhưng luôn giữ sự bình tĩnh và tự tin trong thầm lặng. Họ luôn tìm ra hướng giải quyết cho mọi vấn đề, như bị đánh giá thấp hay bị dẫn trước với cách biệt 2 con số. Thầy trò Nick Nurse không bao giờ hoảng loạn.

Con tàu Toronto đi đúng hướng nhờ vào những tố chất của người thuyền trưởng. Khóa học online ở Đại học bang Michigan khi còn làm việc ở D-League biến Nick Nurse trở thành một HLV thẳng thắn đối với các học trò. Ông biết phải nói gì với các cầu thủ và biết làm thế nào để giúp họ phát huy tối đa khả năng.

Nurse luôn muốn tiến về phía trước, sẵn sàng lắng nghe các cầu thủ cũng như trợ lý để điều chỉnh sao cho hợp lý nhất. Ông luôn đi trước người khác một bước, nghĩ ra những cách tiên tiến để phòng ngự cũng như ghi điểm. Ông áp dụng mọi ý tưởng trên sân đấu và để kết quả nói thay cho những hành động của mình.

Nick Nurse đã đem về chức Vô địch đầu tiên trong lịch sử cho Toronto Raptors và đội bóng của ông đang trên đường giành danh hiệu thứ hai. Thành quả và cách mà đội bóng có được thành công đã nói lên tầm ảnh hưởng của vị chiến lược gia sinh năm 1967. Toronto Raptors đang thừa hưởng những tổ chất của Nick Nurse, và đó là dấu hiệu của một vị thuyền trưởng đại tài.