Không ai có thể quên được cảnh gục ngã của tuyển Mỹ tại Olympic Athens năm 2004 trước thế hệ vàng của bóng rổ Argentina. Thế nhưng ít ai biết rằng thất bại đó đã tổn thương thế nào đến Allen Iverson, một trong những hậu vệ xuất sắc nhất giải bóng rổ NBA.

Sau khi để vuột mất chức vô địch vào tay Cleveland, Draymond Green đã khiến dư luận chú ý khi công khai chiêu mộ nhân tài đến Warriors. Và Kevin Durant là kết quả. Tuy nhiên, Green không phải ngôi sao NBA đầu tiên tuyển quân sau khi nhận một thất bại đau đớn.

Năm 2004 đánh dấu một cột mốc đáng quên của tuyển bóng rổ Mỹ khi lần đầu tiên kể từ Dream Team 1992, đội Mỹ lại không thể giành được huy chương vàng tại đấu trường Olympic dù đã tung ra đội hình với nhiều cái tên khá nổi bật.

Argentina mới đây đã để thua tuyển Mỹ (chỉ bao gồm những cầu thủ tiêu biểu của giải G-League) sau khi dẫn xa với khoảng cách 20 điểm tại giải đấu FIBA AmeriCup 2017 vừa khép lại giữa tuần này.

Nhìn lại năm 2004, cũng chính Argentina là những người đã mang đến cơn ác mộng cho nền bóng rổ Mỹ, buộc một siêu cường quốc bóng rổ phải về nhà với huy chương đồng.

Ngay lập tức sau trận thua cách nay 13 năm, người ta trông thấy Allen Iverson miệng không nở một nụ cười, tay cầm điện thoại và đi tìm cứu viện. “The Answer” đã gọi cho ai lúc đó? Không ai biết được, trừ anh và những người nhận cuộc gọi. 

Tại sao Iverson phải tự ép mình giải quyết một vấn đề mà không hoàn toàn là do lỗi của anh? Ít ai biết được, trong đội hình Olympic 2004, không ai mong muốn được chơi cho đội bóng “Đỏ, Trắng và Xanh” nhiều hơn anh.

“Được tham gia đội tuyển quốc gia năm ấy với tôi là một vinh dự. Tôi sẽ luôn lưu giữ chúng trong suốt khoảng đời còn lại, dù cho không giành được huy chương vàng”, phóng viên Adrian Wojnarowski của ESPN trích lời Iverson.

Nghe có vẻ thật yên bình. Thế nhưng vì sao Stephon Marbury, một trong hai hậu vệ dẫn bóng góp mặt trong đội hình Olympic 2004 lại nói rằng đó chính là 38 ngày tệ nhất cuộc đời anh ấy?

Hãy nhìn qua đội hình Mỹ năm đó. Trong số 12 cầu thủ đến Athens, có đến một nửa dưới 24 tuổi. Những cái tên như LeBron James hay Carmelo Anthony còn chưa đón sinh nhật thứ 21. Emeka Okafor chỉ là một cầu thủ đại học, anh chưa từng khoác lên mình chiếc áo của đội tuyển chuyên nghiệp trước khi đến Hy Lạp. 

Carlos Boozer, Amar'e Stoudemire rồi Dwayne Wade, cộng hết thâm niên chơi tại NBA của 3 cầu thủ này cũng chỉ đạt con số 5. Đội hình năm đó của Mỹ sở hữu tuổi đời trung bình trẻ nhất trong lịch sử chinh chiến các kỳ Olympic.

Tim Duncan và Allen Iverson được chọn là 2 người dẫn dắt đội bóng này. Trong lúc Duncan chỉ mới bắt đầu thử nghiệm vị trí lãnh đạo tại Spurs được 1 năm, sau khi tiền bối của anh là David Robinson giải nghệ, Iverson đã làm điều đó được 8 năm.

Kể từ lúc gia nhập 76ers vào năm 1996, anh đã thể hiện vai trò và uy thế của mình khi giải quyết hầu hết những vấn đề của đội bóng, đưa 76ers đến Final. Đó chính là lý do vì sao người ta gọi anh là “Câu Trả Lời” (The Answer).

Thế nhưng, sự gục ngã năm 2004 đó chính là điều duy nhất mà Iverson không thể nào tự mình trả lời được. Anh chỉ biết gánh vác mọi thứ một mình. 

“Iverson chưa bao giờ ngại việc phải lên tiếng, đặt mình vào trung tâm mọi chuyện, hay thậm chí là bia đỡ đạn. Kể cả khi công chúng chỉ trích, lấy anh làm lý do cho đội hình tệ hại năm đó, Iverson vẫn sẵn sàng hứng chịu, điều mà chưa có bất kỳ cầu thủ NBA nào phải làm khi có mặt tại tuyển quốc gia”, phóng viên Wojnarowski chia sẻ.

Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến thất bại này, nhưng nổi bật nhất vẫn là dư âm từ vụ khủng bố 11/9 năm 2001.

Với nỗi lo sợ khủng bố sẽ nhắm vào đại hội thể thao lần này, rất nhiều tên tuổi sáng giá của NBA vào thời điểm đó đã dùng lý do an ninh để từ chối cống hiến cho đội tuyển quốc gia. Có thể kể đến như Mike Bibby, Vince Carter, Kevin Garnett, Tracy McGrady, Ray Allen hay Jason Kidd đều không tham gia.

Shaquille O'Neal, Jermaine O’Neal và Ben Wallace đã hoàn toàn kiệt sức sau chuỗi chung kết đầy kịch tính. Kobe Bryant vướng phải nghi vấn tấn công tình dục nên cũng không góp mặt. Và mọi trọng trách của đoàn bóng rổ Mỹ kỳ đó dồn cả vào Allen Iverson.

Ngoài lý do an ninh ra, HLV trưởng tuyển Mỹ, Larry Brown, người vừa giành được chức vô địch với Detroit Pistons chính là nguyên nhân tiếp theo mà nhiều cầu thủ tốt không muốn đi.

Được biết, phong cách chơi của HLV Brown là một lối đánh khá cổ điển và dè dặt. Richard Jefferson, cầu hủ lão làng hiện đang thi đấu cho Cleveland cho biết: “Tôi còn nhớ trong buổi tập chọn đội hình cho Olympic Athens 2004, ông ta đã nói với Jason Kidd thế này: ‘Này Kidd, tôi biết cậu là một cầu thủ tấn công nhanh rất ổn. Nhưng tôi muốn cậu hãy dừng lại ở vạch ném phạt và chuyền ra hai cánh’.

Ông ấy không biết mình đang nói chuyện với người có số assist cao thứ 2 tại NBA sao? Tôi tin chắc Kidd sẽ hiểu rõ hơn ai hết khi nào nên chuyền. Và đó chính là lý do vì sao có nhiều người không tham gia đến vậy”.

Vào thời điểm đó, người Mỹ vẫn rất tự tin. Họ nghĩ rằng chỉ cần chọn bừa một đội hình 12 cầu thủ NBA tốt nhất có thể cũng giành được chiến thắng. Thế nhưng, những VĐV nhận ra sự không phù hợp của HLV Brown lúc đó đều nghĩ đến kết cục không hay cho đội Mỹ. Và họ chọn ở nhà, trừ Allen Iverson.

Anh hiểu rõ, với vị trí đội trưởng của một tuyển Mỹ chỉ vừa ráp nối trong 2 tuần cùng một HLV bảo thủ, chắc chắn đây sẽ là đợt ra quân khó khăn nhất. Thế nhưng, đó không phải lý do để Iverson từ chối. Với anh, việc được thi đấu cho đội tuyển quốc gia còn thiêng liêng hơn nhiều so với việc vô địch NBA.

Chính vì thế, bất chấp việc Mỹ không có được đội hình tốt nhất, “The Answer” vẫn ra sân và tin tưởng rằng mình có thể làm được. Thế nhưng không, 8 năm lãnh đạo 76ers không giúp anh gắn kết 11 cầu thủ vừa tập trung 2 tuần và một vị HLV cố chấp.

Trong số những cầu thủ tại đội Mỹ năm đó, Stephon Marbury có lẽ là người phẫn nộ nhất với những quyết định của HLV Brown. Chia sẻ với NBC Sports, anh nói rằng HLV không cho họ được chơi bóng đúng nghĩa, ông chỉ muốn những cầu thủ này phải chơi theo các nguyên tắc của ông. “Chúng tôi chỉ cần được chơi bóng như cách chúng tôi từng chơi”, Marbury nói.

Khi nghe được điều này, Gregg Popovich, khi đó là HLV phó của đoàn bóng rổ Mỹ đã trao đổi lại với ông Brown. Thế nhưng, thay vì điều chỉnh lối chơi, vị HLV trường 63 tuổi này đã lớn tiếng: “Tôi muốn Stephon Marbury rời khỏi đội ngay lập tức. Đón máy bay đưa anh ta về nước ngay”. Tất nhiên, Marbury vẫn thi đấu.

Với tất cả những rắc rối âm ỉ trong đội bóng, 12 con người này đã phải trải qua một giai đoạn đáng quên nhất trong nền bóng rổ Mỹ. Ở vòng bảng Olympic 2004, tuyển Mỹ đã chịu 2 thất bại trước Puerto Rico dưới sự chỉ huy của ngôi sao Carlos Arroyo và đội bóng châu Âu Lithuania.

Trong số đó, thảm hại nhất chính là trận thua cách biệt 19 điểm trước đội bóng cùng châu lục Puerto Rico, điều chưa từng xảy ra kể từ năm 1992.

Chiến thắng vang dội này đã đưa cái tên Carlos Arroyo đến với người hâm mộ bóng rổ thế giới. Và đó cũng chính là lúc khoảng cách bóng rổ giữa Mỹ và phần còn lại của thế giới rút ngắn hơn bao giờ hết.

Bước vào vòng bán kết, những tân binh trẻ cùng lối chơi đầy gượng ép của tuyển Mỹ đã không thể vượt qua được thế hệ vàng của Argentina với Manu Ginobili, Andre Nocioni, Luis Scola… 

Nhìn vào mặt tốt, điều này đã mở rộng cánh cửa với những cầu thủ đẳng cấp ở các quốc gia khác muốn thi đấu tại NBA. Vì sau Olympic 2004, những cái tên từ châu Âu, châu Mỹ và thậm chí là châu Á bắt đầu xuất hiện nhiều hơn tại NBA.

Trở về nước, người đầu tiên phải hứng chịu “gạch đá” từ dư luận chính là đội trưởng Allen Iverson. Họ nói rằng anh đã ảo tưởng về khả năng của mình, rằng anh đã cầm bóng tấn công quá nhiều mà lẽ ra nên chuyền cho đồng đội nhiều hơn. Thế nhưng, điều đó chỉ càng làm máu phục thù trong anh thêm sôi sục.

Tất nhiên ban lãnh đạo tuyển bóng rổ Mỹ cũng đã nhìn ra được vấn đề. Họ cuối cùng đã hiểu việc chỉ chọn đại 12 người chơi tốt tại NBA giờ đây sẽ mang lại hậu quả nặng nề đến mức nào.

Hàng loạt những thay đổi đã được thực hiện, bao gồm cả việc thay đổi HLV trưởng thành “Coach K” Mike Krzyzewski cũng như các tiêu chí chọn cầu thủ chặt chẽ và một lối chơi phóng khoáng, thoải mái hơn. Cùng với những cuộc gọi cầu cứu của Allen Iverson, một đội bóng với nhiệm vụ tái khẳng định vị trí của Mỹ được thành lập.

Tại Olympic Bắc Kinh năm 2008, đội tuyển này đã thực sự càn quét tất cả các đội bóng, thậm chí là cả Tây Ban Nha đang có phong độ rất cao. Tuy nhiên, ở đó, người ta không còn thấy bóng dáng Iverson đâu cả.

Khi biết tin mình không có mặt trong đội hình phục thù tại Olympic 2008, Irveson không tỏ ra quá bức xúc như mọi người nghĩ: “Tôi nghĩ đã đến lúc bỏ quá khứ qua một bên, để những cầu thủ đó có thể hoàn thành điều họ cần phải thực hiện. Thật sự tôi không có bất kỳ điều tiêu cực nào để nói về việc này cả”.

Chỉ cần là dân trong nghề, ai cũng biết những lời nói đó của Iverson là dối lòng. Không một cầu thủ NBA nào có được khát khao được góp mặt trong đội hình phục thù của Mỹ năm 2008 như Iverson, đó là sự thật.

Để dễ hình dung thì bạn hãy nghĩ đến việc Draymond Green dùng mọi cách để thuyết phục, chiêu mộ Kevin Durant về Golden State Warriors sau khi chịu thất bại cay đắng vào game 7. 

Một vài gương mặt cũ từ năm 2004 cũng xuất hiện sau 4 năm, như LeBron James, Carmelo Anthony, Dwyane Wade, Carlos Boozer. Tuy nhiên, không ai hiểu rõ nỗi đau thua cuộc hơn Iverson.

Không được gọi triệu tập tuyển quốc gia, anh hiểu rằng lý do mình xuất hiện tại Olympic Athens hóa ra chỉ là một nước cờ tùy tiện của ban lãnh đạo. Nhiều người nói rằng, Allen Iverson chính là vật hi sinh để nước Mỹ giác ngộ ra rằng mình không phải một vị thần trong làng bóng rổ.

Iverson có lẽ cũng hiểu điều này. Nhìn vào bộ khung Dream Team 2008, anh thấy được những PG vô cùng tài năng như Jason Kidd, Chirs Paul, Deron Williams. Iverson biết, nếu lựa chọn một đội bóng có khả năng chơi hòa hợp chứ không đơn giản chỉ là 12 người chơi tốt, chắc chắn anh sẽ không được gọi tên.

Hoặc giá như nếu năm đó anh cũng giống Jason Kidd, khôn ngoan hơn một tí và chịu khó rút lui, có lẽ hình ảnh về Allen Iverson tại giải đấu quốc tế đã không xuống cấp đến như vậy. Biết đâu nếu năm 2004 anh không đến và trở thành đội trưởng, năm 2008 anh đã giành được cho mình chiếc huy chương vàng.

Đến tận bây giờ, điều tiếc nuối nhất của Allen Iverson chẳng phải không nhận được huy chương vàng Olympic, mà chính là việc anh vẫn chưa được trải qua cảm giác phục thù mà anh hằng mong đợi.

“Cảm ơn Iverson vì đã tự hào khoác chiếc áo đội tuyển quốc gia dù biết chắc sẽ thất bại. Đó mới là phẩm chất của một cầu thủ vĩ đại. Anh không phải là ‘Câu Trả Lời’ cho sự gục ngã của tuyển Mỹ năm đó, mà chính là cho sự chuyển mình đầy mạnh mẽ của một nền bóng rổ vốn tự mãn vì làm vua quá lâu rồi”,  Wojnarowski - phóng viên ESPN chia sẻ.