Ngày 14/8/2020 tại Herculis Diamond League ở Monaco, giải điền kinh lớn đầu tiên của năm 2020 được tổ chức sau khi dịch COVID-19 bùng phát, Joshua Cheptegei đã gây sửng sốt bằng kỷ lục thế giới mới nội dung 5000m nam.

Sau đúng 16 năm, 2 tháng và 14 ngày (kể từ 31/5/2004 tại Hengelo, Hà Lan) thì kỷ lục 5000m nam 12:37.35 (12 phút 37 giây 35) của ngôi sao Kenenisa Bekele (Ethiopia) mới được phá. Joshua Cheptegei không chỉ dễ dàng vô địch mà còn phá sâu kỷ lục này tới gần 2 giây (12:35.36), một khoảng cách được cho là quá xa ở những nội dung chạy tốc độ.

Ngôi sao 23 tuổi người Uganda đã khiến giới chuyên môn đặt thêm câu hỏi: “Giới hạn thực sự của con người ở đâu?”. Hãy nhìn vào thông số chạy của Cheptegei để thấy anh chàng này đã xuất sắc đến mức nào:

Cheptegei chạy một vòng sân (400m) lần lượt với các thông số: 60.70 (60 giây 70), 61.70, 60.64, 60.41, 61.25, 60.91, 60.03, 60.10, 60.18, 60.33, 59.97, và 59.64. Tốc độ trung bình cho một vòng sân là 60.43, tức 4:03.07 (4 phút 03 giây 07) cho mỗi dặm (1,6km) hay 2:31.47/km (pace trung bình gần 2:32) . Tính theo thông số này thì Cheptegei chạy 1600m chỉ với 4:02.36 và đó là kỷ lục thế giới cho cự ly này. Còn nếu tính đến 3000m, ngôi sao này chỉ hết 7:33.21, trong khi pace đối với kỷ lục thế giới đang là 7:34.41 (kỷ lục thế giới 3000m đang là 7:35.14)… Vài thông số trên đủ thấy màn trình diễn của Joshua Cheptegei là “đỉnh của đỉnh”.

Cụ thể về cuộc đua cuối tuần qua ở Monaco, với nhiệt độ khoảng 26 độ C, cao hơn nhiệt độ mà hai kỷ lục thế giới 5000m gần đây được phá (khoảng 16 độ C), thì hơi bất lợi cho Cheptegei. Tuy nhiên, ngôi sao này đã thích nghi tốt và bung sức quá ấn tượng. Ở phần đầu cuộc đua, Cheptegei được cho đã hưởng lợi từ việc có đến 3 VĐV chạy dẫn tốc (pacer) là Roy Hoornweg, Stephen Kissa và Matthew Ramsden. Nhưng ở phần sau, anh chàng này đã tự mình tạo ra thành tích đáng kinh ngạc của mình.

Stephen Kissa (Uganda), người có kỷ lục cá nhân tốt nhất cho 5000m là 13:10, đã dẫn đầu 5/12 vòng đầu tiên, trước khi Matt Ramsden (Australia) dẫn trước ở vòng thứ 6. Nhưng từ sau đó, Cheptegei đã tự mình đã tạo ra thế thượng phong và dẫn đầu nửa cuối để về đích mạnh mẽ. Nicholas Kimeli (Kenya) về nhì với thành tích 12:51.78, cũng là người đã có chiến thuật y như Cheptegei là chạy “núp gió” và để những đối thủ trên dẫn đầu trước ở nửa đầu cuộc đua.

Ngay sau kỷ lục thế giới 5000m này, Joshua Cheptegei đã lên kế hoạch phá tiếp kỷ lục thế giới 10.000m của chính đàn anh Kenenisa Bekele, người vẫn đang là kỷ lục gia nội dung này với thành tích 26:17.53 lập ngày 26/8/2005 tại Brussels (Bỉ). Kỷ lục này cũng đã đứng vững suốt 15 năm qua và đang thách thức tất cả những VĐV sau này. Bekele (38 tuổi) hiện đã có mối quan tâm khác là làm thế nào để phá kỷ lục thế giới marathon (42,195km) hay đơn giản là đánh bại huyền thoại của nội dung này: Eliud Kipchoge đến từ Kenya.

Cả hai ngôi sao chạy đường dài này sẽ đụng nhau tại London Marathon 2020 vào 4/10 tới tại Anh quốc. Hiện Kipchoge đang là người nắm giữ kỷ lục thế giới marathon (2:01:39), trong khi Bekele chỉ kém đúng 2 giây khi thành tích 2:01:41 được xác lập tại Berlin Marathon 2019, đường chạy mà Kipchoge đã lập kỷ lục thế giới đúng một năm trước đó.

Quay trở lại tham vọng làm bá chủ đường chạy 5000m và 10.000m trong khoảng 5-6 năm của Joshua Cheptegei, ngôi sao sinh năm 1996 này có đủ tự tin để làm được, như cách đã phá kỷ lục thế giới 5000m mấy ngày trước.

Tính từ tháng 2 đến nay, Joshua Cheptegei không được thi đấu giải nào vì dịch COVID-19. Nhưng đó lại là động lực và bước đà để ngôi sao này hoàn thành mục tiêu quan trọng. 

Bảng thành tích trước khi phá kỷ lục thế giới 5000m nam tại Monaco của Joshua Cheptegei:
- 29/8/2019: vô địch 5000m Zurich Diamond League (Thụy Sĩ).
- 6/10/2019: huy chương vàng 10.000m Giải Vô địch Thế giới ở Doha (Qatar).
- 1/12/2019: lập kỷ lục thế giới 10km (chạy ngoài đường) tại Valencia (Tây Ban Nha): 26:38.
- 16/2/2020: lập kỷ lục thế giới 5km (chạy ngoài đường) tại Monaco: 12:51.