Từ cái tên được chờ đợi sẽ làm nên lịch sử cho bóng đá Trung Quốc ở Man Utd cho đến hình tượng thất bại đáng xấu hổ, chuyện gì đã xảy ra với Dong Fangzhuo?

Thế giới bóng đá không hề xa lạ những câu chuyện về các tiềm năng không thể lớn. Số phận bóng đá của họ có kịch bản chung là trượt xuống dưới đáy khi còn chưa lên đến đỉnh cao vì áp lực, có thể đến từ các đồng đội, từ chính bản thân cầu thủ đó, hoặc từ những CĐV khó tính. Dong Fangzhuo nằm trong số này. Nhưng đối với Dong, áp lực lớn nhất đến từ gánh nặng trên đôi vai cả một quốc gia ám ảnh bóng đá ở phía bên kia thế giới.

Nếu hỏi một CĐV bóng đá Trung Quốc ai là Dong Fangzhuo, bạn có lẽ sẽ học được một cụm từ Trung Quốc mới: 傻 (thằng ngốc). Dong Fangzhuo trong tiềm thức của NHM quốc gia đông dân nhất thế giới giống như Francis Jeffers của bóng đá Anh. Dong là sự xấu hổ của bóng đá Trung Quốc không ai muốn đề cập.

Với bản thân Dong, chắc chắn anh không nghĩ sự nghiệp của mình, từ vị thế của kẻ đi tiên phong, là niềm tự hào bóng đá của cả một đất nước lại xuống dưới cả đáy thất vọng chỉ trong khoảng hơn một thập kỷ như thế. Nghiệt ngã hơn, theo như thông tin được Marca đăng tải mới đây, Dong đã phải phẫu thuật thẩm mỹ lại khuôn mặt nhằm tránh trở thành tiêu điểm chê cười của dư luận khi xuất hiện trên một chương trình truyền hình thực tế.

Kẻ tiên phong cho nền bóng đá tỷ dân

Năm 2004, gã trai tuổi “teen” Dong trở thành cầu thủ Đông Á đầu tiên ký hợp đồng với Man Utd. Việt "Gã khổng lồ" bóng đá Anh quyết định chi ra 500.000 bảng phí chuyển nhượng ban đầu (sẽ tăng lên 3,5 triệu bảng phụ thuộc vào sự đóng góp và số lần ra sân) trả cho Đại Liên để sở hữu cậu nhóc 18 tuổi, không ít CĐV CLB tỏ ra khó hiểu. Ngay trên “sân nhà”, tên của Dong còn chưa lan rộng trên lãnh thổ Trung Quốc, mới chỉ có 8 trận cho Đại Liên và chưa một lần khoác áo ĐTQG.

Bóng rổ và bóng bàn từ lâu đã thống trị ở Trung Quốc, nhưng trong những năm cuối thập kỷ 90, những hợp đồng truyền hình mới giúp người Trung Quốc tiếp cận thương hiệu bóng đá Anh đầy tính giải trí. Premier League là sản phẩm hấp dẫn toàn cầu và Trung Quốc, không ngoại lệ, nhanh chóng phải lòng giải đấu này.

Các CLB Anh với khả năng khai thác thương mại tốt cùng "cái mũi thính" dĩ nhiên nhận thức được việc hướng đến châu Á sẽ giúp họ cơ hội thêm hàng triệu NHM mới. Sở hữu một ngôi sao người châu Á trong đội hình là một trong những cách mở rộng thương hiệu, kéo thêm hàng triệu CĐV ở thị trường giàu tiềm năng, và với những "bộ óc" thương mại lão luyện ở Man Utd, người đó chính là Dong.

Bất chấp những xầm xì về mục đích thực sự của Man Utd đằng sau quyết định đưa Dong về Old Trafford bị cho chỉ là chiêu marketing, Dong vẫn trở thành thần tượng mới tại quê nhà. Anh đến “Nhà hát của những giấc mơ”, nơi vẫn là giấc mơ của nhiều cầu thủ đồng hương, và anh được chờ đợi sẽ làm bước đệm cho một thế hệ bóng đá Trung Quốc trong tương lai. Bức ảnh Dong cầm chiếc khăn choàng cổ động chụp với Sir Alex Ferguson như thông điệp gửi tới hàng chục triệu cầu thủ trẻ, rằng không ai đánh thuế giấc mơ cả, khoảng cách địa lý là vô nghĩa và không gì là không thể nếu bạn chăm chỉ.

Cách Dong nổi lên nhanh đến mức được ví như sao băng. Trước anh, đã có những cầu thủ đồng hương có dịp thử sức bên ngoài biên giới Trung Quốc, nhưng chưa bao giờ được nhiều ánh đèn rọi vào như Dong. Sun Jihai đã gia nhập Man City hai năm trước Dong, và giờ đã được đưa vào Ngôi đền của những huyền thoại bóng đá Anh. Nhưng Dong thì khác. Nơi anh gia nhập là Man Utd, thương hiệu mang tính toàn cầu.

Trước Dong, một cầu thủ Trung Quốc khác là Su Maozhen từng được cho tập cùng U.16 Man Utd sau một chương trình hợp tác giữa Chính phủ hai nước năm 1989. Su đã gây ấn tượng với huyền thoại Sir Bobby Charlton nhưng không thể nắm bắt cơ hội vì bị vỡ mắt cá.

Thực tế trên sân Dong được đánh giá sở hữu những yếu tố có thể thích hợp với phong cách chơi đòi hỏi thể hình và thể lực của Premier League.

“Cậu ấy được đưa thẳng lên đội dự bị và được kỳ vọng làm được những điều lớn lao”, cựu HLV U.18 Man Utd, Paul McGuinness nhớ lại. “Cậu ấy là một cầu thủ mạnh mẽ, thực sự mạnh mẽ. Điều đó khiến chúng tôi ngạc nhiên, vì một cầu thủ từ châu Á lại chơi như vậy”.

Sức mạnh và tốc độ là những yếu tố cần để có thể hòa nhập bóng đá Anh, và Dong, theo lời Sir Alex Ferguson chia sẻ với Paul McGuinness, có tất cả. “Dong có sức mạnh, tốc độ. Ferguson nói với tôi Dong là cầu thủ tuyệt vời, phù hợp với bóng đá Anh. Ông ấy tin cậu ta sẽ bùng nổ”, Paul McGuiness nhớ lại.

Tuy nhiên, giấy phép lao động là vật cản khiến Dong không thể ngay lập tức chứng minh những lời khen từ vị HLV huyền thoại không phải cho có. Vì chưa có trận nào cho ĐTQG, Dong chưa thể chơi bóng tại Anh. Man Utd đã có kế hoạch dự phòng và Dong được đem cho Royal Antwept mượn. Quy định nới lỏng của Bỉ cho phép các cầu thủ ngoài châu Âu có cơ hội chơi mà không cần giấy phép lao động, và Royal Antwept trước đó đã thiết lập mối quan hệ với Man Utd.

"Cậu ấy thực hiện mọi yêu cầu trên sân tập và tự tập thêm để cải thiện cơ thể. Sir Alex Ferguson (cựu cố vấn pháp luật) Maurice Watkins thường xuyên tới thăm Dong tại Antwerp. Tất cả diễn ra thuận lợi", Regi Van Acker, một trong những cựu HLV của Dong tại Antwerp chia sẻ.

Dong đã thể hiện phong độ ấn tượng trong quãng thời gian chơi tại Bỉ. Anh ghi 34 bàn trong 67 trận ra sân và những màn trình diễn rực lửa của Dong cũng được các CĐV Man Utd theo sát. Họ chờ đợi sự xuất hiện của Dong trong màu áo đỏ.

Cơn ác mộng ở Nhà hát của những giấc mơ

Cuối cùng, mong muốn của các CĐV cũng như bản thân Dong cũng tới vào năm 2006. Dong được gọi trở lại Anh, nhưng đáng tiếc, cơn ác mộng của cầu thủ này bắt đầu.

Dong hiếm khi xuất hiện trên ghế dự bị, giành phần lớn thời gian ở đội dự bị và chỉ một lần được tung vào sân trong chuyến du đấu châu Á. Lần duy nhất Dong biết thế nào là mùi vị giải đấu hấp dẫn nhất thế giới là ngày 9/5/2007, khi anh được đá chính trận gặp Chelsea. Sự có mặt của Dong lúc đấy không mang nhiều ý nghĩa, bởi Quỷ đỏ đã giành chức vô địch trước khi trận đấu diễn ra.

Ác mộng của Dong trở nên tồi tệ ở mùa 2008/09. Anh không được đăng ký số áo và bị chấm dứt hợp đồng. Dù trong CV có Man Utd nhưng không đủ giúp Dong được các CLB khác dang vòng tay, và anh phải trở về đội bóng cũ Đại Liên.

Đi “du học” trời Âu nhưng nghiệt ngã là, khác với vị thế đầy tiềm năng năm 2004, Dong gây thất vọng hoàn toàn trong 2 năm tại Đại Liên với chỉ 1 bàn thắng và đánh mất vị trí trên ĐTQG. Dong rời Đại Liên một lần nữa năm 2009 và bắt đầu sự nghiệp du mục của mình, trở lại châu Âu với điểm đến là Legia Warsawa, rồi lần lượt tới Portimonense (Bồ Đào Nha), Mika (Armenia), Hunan Billows, Hebei Zhongji… Mặc dù chỉ chơi cho những đội bóng nhàng nhàng nhưng Dong đều có cái kết là phải gói ghém đồ cá nhân ra đi không kèn không trống. Vì tiếng xấu đeo bám, Dong có thời điểm bị Guangzhou Evergrande, đội bóng giàu nhất Chinese Super League, phủ nhận thẳng thừng khi có thông tin họ liên hệ với anh.

NHM Trung Quốc đã quá chán ngấy những gì về Dong. Tất cả gần như quay lưng với cầu thủ họ từng đặt nhiều kỳ vọng.

Chia tay dưới đáy thất vọng

Sự nghiệp của Dong kết thúc tháng 9/2015. Anh bị Heibei Zhongji thanh lý hợp đồng, và sau một năm không nhận được cuộc gọi nào, Dong tuyên bố giải nghệ ở tuổi 30.

Áp lực khoác tấm áo quá rộng được coi là nguyên nhân chính dẫn đến thất bại của Dong. “Sự vĩ đại của Man Utd chính là điểm mấu chốt trong câu chuyện về sự nghiệp sớm tàn của Dong”, Tom Byer, người đứng đầu Phát triển bóng đá Trung Quốc nói.

“Tôi từng làm việc với Shinji Kagawa từ khi anh ta còn rất trẻ (tại Nhật Bản), và tôi thấy anh ta sẽ chơi bóng ở châu Âu. Tôi không nói Dortmund là một CLB nhỏ, nhưng việc rời Dortmund sang Man Utd là quá khác biệt. Vấn đề tương tự xảy ra với Hidetoshi Nakata ở Roma. Anh ta không bao giờ chơi tốt như thời còn chơi cho Perugia. Tôi nghĩ Park Ji Sung là một ngoại lệ”.

Cũng có quan điểm, Dong như hầu hết các cầu thủ châu Á không thể phù hợp với bóng đá Anh và hầu hết thất bại là điều được dự báo.

“Cậu ta là cầu thủ có tiềm năng của bóng đá Trung Quốc, nhưng còn cách một cầu thủ đẳng cấp khoảng cách rất xa. Cậu ta mới 18 tuổi và mới chỉ chơi ít trận ở giải quốc gia”, Brandon Chemers, chủ bút tờ Wild East Football chia sẻ về Dong cách đây 12 năm. “Khi đó, hầu hết đều mang cảm giác Man Utd mua cậu ta chỉ để bán áo”.

Nhiều người cho rằng, nếu như Man Utd không chìa tay ra trong toan tính thương mại hơn là chuyên môn năm 2004 và sau đó những mỹ từ không vây quanh, sự nghiệp của Dong hẳn đã rẽ sang hướng khác chứ không phải đâm đầu vào tường rồi lụi tàn trong nỗi hổ thẹn.

Từ chỗ là người được kỳ vọng mở ra một con đường mới xán lạn cho tương lai bóng đá Trung Quốc, là tấm gương của nhiều cậu nhóc, Dong giờ là bài học cho nhiều người nhìn vào để tránh đi vào vết xe đổ. Bản thân anh, khi quyết định phẫu thuật khuôn mặt, hẳn cũng muốn bỏ lại sau lưng một Dong-Fangzhuo-thất-bại chứ không chỉ trốn tránh miệng đời.