Coi chừng thêm “Phán quyết Bosman” nữa

Có những sự việc tưởng nhỏ, song rốt cuộc đã thay đổi cả diện mạo của bóng đá thế giới, như trường hợp Bosman buộc phải điều chỉnh lại quy định về hợp đồng và chuyển nhượng. Giờ đây, bóng đá thế giới đang đối mặt với nguy cơ về thay đổi lớn khác, khi LĐBĐ Mỹ (USSF) chuẩn bị ban hành quy định mới trong vòng 30 ngày tới để từ nay, cầu thủ nhí từ 10 tuổi trở xuống tuyệt đối không được phép đánh đầu. Đồng thời, các cầu thủ ở độ tuổi từ 11-13 tại các Học viện bóng đá ở Mỹ chỉ được đánh đầu với số lượng có hạn khi tập luyện.

Nếu áp dụng trong thời gian dài, quy định này rất có thể khiến đánh đầu không còn sắm vai trò đáng kể trong bóng đá, khiến trò chơi đá bóng thật sự chỉ còn có đá bóng theo đúng nghĩa đen của từ này. Dĩ nhiên, dự báo này có trở thành hiện thực hay không thì còn phải do FIFA phán xét. Dù vậy, đánh đầu rất có thể bị khai tử hoặc mai một trên đất Mỹ, khi FIFA cũng không tiện ngăn cản quyết định của USSF sau sự cố một nhóm phụ huynh cùng cầu thủ ở Mỹ đệ đơn lên Tòa án ở California năm 2014 để kiện USSF, các hệ thống đào tạo trẻ Mỹ, LĐBĐ Trẻ California và cả FIFA, sau báo cáo của tờ The New York Times tiết lộ chỉ riêng năm 2010, có tới 50.000 ca chấn động não ở các cầu thủ bóng đá học đường Mỹ, nhiều hơn tổng số trường hợp tương tự ở vật, bóng chày, bóng rổ và bóng mềm. Chủ yếu do không muốn FIFA bị cuốn vào vụ này, USSF mới nghĩ ra giải pháp cấm bọn trẻ chơi đầu.  

Các bằng chứng khoa học

Tuy nhiên, đúng là chẳng phải ngẫu nhiên khi 1 trong những người tham gia vụ kiện năm trước khẳng định quyết định của USSF là “chiến thắng vĩ đại có lợi cho hàng triệu cầu thủ trẻ khắp nước Mỹ”. Bởi lẽ, các nghiên cứu khoa học gần đây cho thấy những cầu thủ thực hiện đánh đầu bình quân 5 lần/ngày có não bộ chịu ảnh hưởng tương tự những bệnh nhân bị chấn thương sọ não. Kết luận ấy được đưa ra sau cuộc điều tra về cái chết của cựu tuyển thủ Anh Jeff Astle năm 2002. Các điều tra viên khẳng định ông qua đời ở tuổi 59 do bệnh thoái hóa não vì thường xuyên đánh đầu vào những trái bóng da rất nặng. Điều đáng lưu ý là cho dù quả bóng ngày nay nhẹ hơn nhiều so với thập niên 1960 của Astle, nghiên cứu ở Đại học Glasgow chứng tỏ độ an toàn chẳng khác biệt bao nhiêu.

Cũng theo các nhà khoa học thì tốc độ bóng bay trong bóng đá nghiệp dư bình quân là 55km/h và tăng gấp đôi trong bóng đá chuyên nghiệp! Vì vậy, không lạ khi cú đánh đầu dễ gây tổn hại cho não, đặc biệt là phần màu trắng có chứa hàng tỷ sợi dây thần kinh mà nếu bị ảnh hưởng có thể làm giảm trí nhớ. Đấy là nhận định của trường dược Albert Einstein tại New York, khi tổ chức quét MRI kiểm tra não của 37 cầu thủ nghiệp dư. Sở dĩ họ chọn bóng đá vì đây là môn thể thao phổ biến nhất thế giới, có đông đảo người chơi ở mọi lứa tuổi mà đánh đầu lại có vai trò quan trọng.

Cụ thể hơn thì qua quan sát các cầu thủ có độ tuổi bình quân 22, những người đánh đầu nhiều hơn 1.800 lần/năm ghi điểm rất thấp trong các bài kiểm tra trí nhớ. Những người đánh đầu từ 885-1.550 lần/năm cũng có dấu hiệu tổn thương thần kinh như người bị chấn thương sọ não. Nghiêm trọng hơn, nghiên cứu của Trung tâm Khoa học Sức khỏe thuộc Đại học Texas về các đội bóng nữ học đường cho biết những cầu thủ đánh đầu 2-20 lần có tốc độ làm bài kiểm tra chậm hơn so với bạn bè.

Những tiếng chuông báo động

Thật ra, chưa cần tới nghiên cứu khoa học vẫn chẳng thiếu bằng chứng về tác hại của đánh đầu. Câu chuyện của một HLV bóng đá nữ cấp tiểu học ở Washington là một ví dụ. Có lần, ông cùng các học trò chứng kiến một màn tranh chấp hiếm thấy giữa các cậu bé lớp 5 khi bóng liên tục được tung hứng trên không bằng những cú đánh đầu. Lúc đó, các bậc phụ huynh đứng ngoài sân không ngớt tán thưởng cho từng cú đánh đầu chính xác, khiến các cô bé quay nhìn ông thầy với ánh mắt u oán do HLV này cấm họ chơi bóng bổng. Thấy vậy, ông chỉ biết cười trừ, nhưng vẫn giữ vững nguyên tắc. Một thời gian dài sau, có cô bé gặp lại mấy chú nhóc đá trận ấy đã phải thừa nhận với ông cùng đồng đội: “Quả thật bọn đó đều trông ngu ngu thế nào ấy!”.

Cái chết ở tuổi 29 vào năm 2012 do bệnh Lou Gehrig của Patrick Grange – một cựu cầu thủ cao đẳng và từng thi đấu bán chuyên nghiệp là hồi chuông cảnh báo khác về nguy hiểm khi đánh đầu. Vì theo chuyên gia ở Đại học Boston, điểm đáng chú ý là Grange đánh đầu rất nhiều nên đây có thể là nguyên nhân phát bệnh. Không chỉ vậy, các cựu cầu thủ ở MLS như Taylor Twellman, Alecko Eskandarian, Josh Gros, Bryan Namoff và Ross Paule đều lần lượt treo giày sau khi bị choáng. Thậm chí, hai ngôi sao bóng đá nữ cũng vừa phải giã từ sân cỏ hồi năm ngoái vì lý do tương tự. Đặc biệt nhất là huyền thoại Abby Wambach vốn nổi tiếng với cú đánh đầu cực mạnh vừa bị bất tỉnh ở 1 trận đấu hồi năm ngoái do bóng đập trúng đầu.