Trong nghĩa trang thành phố Karlsruhe ở nước Đức có một ngôi mộ bình dị với một tấm bia ghi vỏn vẹn cái tên Ernst Wilimowski cùng năm sinh và năm mất.

Không nhiều người biết rằng, người đàn ông nằm dưới ngôi mộ này lại là một nhân vật đặc biệt mà câu chuyện về cuộc đời và sự nghiệp của ông sẽ giúp chúng ta hiểu rõ hơn về mối quan hệ đặc biệt giữa hai nền bóng đá Đức và Ba Lan hơn bất kỳ cuốn sách lịch sử bóng đá nào.

Người con của hai dân tộc

Ernst Wilimowski sở hữu một thân phận vô cùng đặc biệt. Ông có cha mẹ là người Đức, sinh ra trên đất Đức, nhưng lại mang quốc tịch Ba Lan. Câu chuyện oái ăm có lẽ đã không xảy ra nếu Wilimowski sinh ra trong thời kỳ chiến tranh loạn lạc.

Ernst Wilimowski có tên khai sinh là Ernst Otto Prandella. Cha ông là một sĩ quan quân đội người Đức qua đời ở mặt trận phía Tây trong Chiến tranh thế giới thứ nhất. Biến cố này đã làm thay đổi cuộc đời của Wilimowski, mẹ của ông phải gửi ông theo học tại một trường mẫu giáo và tiểu học tại Đức, đồng thời gia nhập lò đào tạo trẻ của 1. FC Kattowitz. 

Sau này, mẹ Ernst Wilimowski tái giá với một người đàn ông Ba Lan. Đến năm 13 tuổi thì cậu bé Ernst Otto Prandella chính thức lấy họ Wilimowski của cha dượng và trở thành một công dân Ba Lan. Mặc dù vậy, Wilimowski chưa bao giờ quên nguồn cuội của mình. Bằng chứng là ông vẫn nói tiếng Đức mỗi khi ở nhà và chỉ dùng phương ngữ của vùng Silesian khi đi giao tiếp ở bên ngoài.

Huyền thoại Ernst Wilimowsk

Sau khi Ernst Wilimowski qua đời, thi hài của ông được chôn cất tại Karlsruhe, thành phố lớn thứ hai tại bang Baden-Wuerttemberg, Tây Nam nước Đức. Đây là nơi mà Wilimowski dưỡng già trong những ngày cuối cùng của cuộc đời. Điều đáng nói ở đây là bia mộ của Ernst Wilimowski khắc tên ... Ernst Wilimowski, một cái tên Ba Lan.

Thực tế thì Ernst Wilimowski có đến hai tên gọi. Người Ba Lan gọi ông là Wilimowski, trong khi các sổ sách tư liệu tại Đức đều lưu tên ông là Ernst Willimowski, tức là thêm một chữ "l". Chi tiết này đã cho thấy thân phận đặc biệt của Ernst Wilimowski cũng như sự tôn trọng của người dân hai nước dành cho ông, dù từng có một thời người dân Ba Lan coi ông là một kẻ phản bội Tổ quốc.

Bốn năm trước, trong một lần thuyết giảng về Ernst Willimowski tại thành phố Besancon (Pháp), nhà sử học nguời Đức Diethelm Blecking có nhận xét về cuộc đời của Willimowski bằng một câu như sau: "Cuộc sống du mục của Willimowski nghe có vẻ giống như một câu chuyện từ thế kỷ 19, thời điểm mà con người ta gắn bó với khu vực sinh sống của mình hơn là quốc gia dân tộc".

Trong trường hợp cụ thể của Ernst Wilimowski là thành phố Katowice, thủ phủ của vùng Upper Silesia, phía Tây Nam Ba Lan. Nhưng khi Wilimowski chào đời vào ngày 23/06/1916, vùng đất này vẫn thuộc nước Đức. Sáu năm sau, Upper Silesia mới trở thành một phần của Ba Lan. Và  kể từ đó, Wilimowski cũng chuyển sang cống hiến chọ bóng đá Ba Lan với câu lạc bộ khởi nghiệp là Ruch Chorzow, một trong những đội bóng giàu truyền thống nhất tại Ba Lan.

Dị nhân 6 ngón khuynh đảo làng bóng đá thế giới

Ngay từ khi ra đời, Ernst Willimowski đã gây chú ý với bàn chân phải có đến 6 ngón. Khiếm khuyết từng khiến Willimowski nhận phải vô số lời trêu chọc của bạn bè khi còn cắp sách đến trường. Nhưng cũng có người cho rằng chính dị tật này đã giúp ông chơi bóng khéo léo, tốc độ và sức mạnh hơn những cầu thủ đồng trang lứa. 

Thực hư ra sao không ai rõ. Chỉ biết rằng ngay từ năm 18 tuổi, Ernst Willimowski đã được nhật báo thể thao nổi tiếng bậc nhất Ba Lan, Przeglad Sportowy bình chọn cho danh hiệu Cầu thủ xuất sắc nhất của đất nước này. Cùng năm đó, Willimowski ghi bàn vào luới đội tuyển Đức ngay trong lần đầu tiên đối mặt với đội bóng quê hương.

Trước năm 20 tuổi, Willimowski đã hai lần đoạt danh hiệu Chiếc giày Vàng Ba Lan. 18 ngày trước sinh nhật 22 tuổi, ông đi vào lịch sử bóng đá thế giới khi trở thành cầu thủ đầu tiên ghi 4 bàn trong một trận đấu tại World Cup.

Và dù sau này kỷ lục trên có bị phá vỡ bởi Oleg Salenko (tiền đạo Đội tuyển Nga ghi 5 bàn vào lưới Cameroon vào năm 1994) thì Ernst Willimowski vẫn đi vào lịch sử World Cup với thành tích cầu thủ ghi nhiều bàn nhất trong một trận thua của đội nhà tại World Cup. Khi Willimowski lập nên kỳ tích này, Đội tuyển Ba Lan của ông đã gục ngã trước Đội tuyển Brazil với tỷ số 5-6 tại World Cup 1938. Đây chắc chắn là một kỷ lục rất khó bị phá vỡ trong thời đại bóng đá ngày càng trở nên thực dụng như hiện nay.

 Video trận đấu giữa Ba Lan và Brazil tại World Cup 1938

Tài năng xuất chúng của Ernst Willimowski giúp ông trở thành mục tiêu săn đuổi của nhiều đội bóng. Cho đến tận bây giờ, người dân vùng Upper Silesia vẫn kể cho nhau nghe về câu chuyện Willimowski bị lừa ký cùng lúc 3 hợp đồng chuyên nghiệp trong lúc say rượu tại một quán bar. Dĩ nhiên, chuyện này chưa được kiểm chứng, nhưng đây hoàn toàn có thể là sự thật bởi Ernst Willimowski là một người nghiện rượu nặng.

Một câu chuyện khác kể rằng, đồng đội của Willimowski đã kéo ông ra khỏi quán và xé nát những bản hợp đồng kia. Chuyện này khiến Ernst Willimowski hết sức tức giận khi mà trở thành một cầu thủ chuyên nghiệp luôn là ước mơ cháy bỏng của Willimowski.

Nhưng chuyện đời luôn thay đổi khó lường, 15 tháng sau thất bại trước Brazil, quân đội Đức nổ phát súng đầu tiên khơi mào cho Chiến tranh thế giới thứ hai với cuộc xâm lược Ba Lan. Ernst Willimowski không còn cách nào khác là phải quay trở lại quốc tịch Đức. "Vào thời điểm đó, lòng trung thành với nước Đức là lối sống duy nhất của những người dân sống gần khu vực biên giới" - nhà sử học Blecking giải thích.

Tháng 06/1941, Wilimowski có trận đấu đầu tiên cho đội tuyển Đức. Ông ghi 2 bàn vào lưới Romania để đi vào lịch sử với tư cách cầu thủ duy nhất từng ghi bàn vào lưới đội tuyển Đức, đồng thời cũng lập công cho "Die Mannschaft".

Ernst Wilimowski (thứ 2 từ phải sang) trong màu áo Tuyển Đức gặp Tuyển Romania  vào năm 1942

Nhưng cái giá cho vinh dự này lại là sự thù hận của đại đa số người dân Ba Lan đối với Ernst Willimowski. Họ gọi là kẻ phản bội. Bên cạnh đó cũng có người cảm thông cho  Willimowski. Họ muốn nghe anh giải thích lý do anh khoác lên mình màu áo của "kẻ thù".

Nhưng Ernst Willimowski đã không nói gì. Bởi vậy, không có gì ngạc nhiên khi chính quyền Cộng sản ở Ba Lan đưa tên ông vào danh sách đen. Mọi kỷ lục và vinh dự mà Willimowski nhận được khi còn thi đấu tại Ba Lan cũng bị xóa bỏ.

Kể từ đây, cuộc sống và sự nghiệp của Ernst Willimowski gặp rất nhiều trắc trở. Năm 38 tuổi, ông bị loại khỏi danh sách Đội Tuyển Tây Đức tham dự World Cup 1954 vì quá già, dù tiền đạo chủ lực của "Die Mannschaft" đoạt chức vô địch năm ấy là Fritz Walter cũng phải thừa nhận rằng: "Nếu được trao cơ hội, Wilimowski có thể ghi bàn nhiều hơn tôi. Ông ấy là người duy nhất trên thế giới có thể ghi được nhiều bàn thắng hơn số cơ hội được tạo ra".

Dĩ nhiên, Fritz Walter có thể nói hơi quá. Nhưng rõ ràng là không ai có thể phủ nhận tài năng của Ernst Willimowski. Một thống kê không chính thức nói rằng ông ghi được 1.175 bàn thắng trong 21 năm thi đấu. Sau này, tổ chức thống kê uy tín Rec.Sport.Soccer Statistics Foundation (RSSSF) đã chứng minh được rằng 554 bàn thắng trong số này đến từ các trận đấu chính thức. Thành tích này giúp ông xếp thứ 10 trong danh sách những chân sút ghi nhiều bàn nhất lịch sử bóng đá thế giới.

Ngoài ra, huyền thoại bóng đá người Ba Lan còn nắm giữ hai kỷ lục khác là tiền đạo duy nhất ghi được hơn 100 bàn thắng dù thi đấu ít hơn 100 trận và cầu thủ ghi nhiều bàn thắng nhất trong một mùa giải ở Cúp quốc gia Đức. Đó là năm 1942 khi Ernst Willimowski ghi 14 bàn giúp 1860 Munich đăng quang ngôi vô địch.